Kadınlarda Kalp Hastalığı
Kadınlarda en önde gelen ölüm sebebi kalp damar hastalıklarıdır. Önceden kalp damar hastalıkları erkek hastalığı olarak değerlendirilmiştir ve araştırmalar bu yönde yapılmış iken, son yıllarda kadınlardaki kalp damar hastalığın yaygınlığını farkedilmiştir. Kalp damar hastalığı gelişimi için genel riskler her iki cinste aynı da olsa bazı risk faktörleri sadece kadınlara özeldir (preeklampsi, gebelik şekeri, otoimmun hastalıkların daha sık oluşu gibi).
Son yıllarda alınan tedbirlerle her iki cinste de 65 yaş üzerinde kalp damar hastalığından ölümler azalmış olsa da 35-54 yaş arası kadınlarda yıllık kalp hastalığından ölüm sayıları artmaktadır. İlginç olanı aynı yaş grubunda erkeklerde kalp hastalığından ölüm sayıları azalmaktadır. Demek ki aradaki risk farklılıklarına iyice bakmak gerekiyor. Aşağıdaki tabloda sadece kadınlar için olan risk faktörleri sağ sütunda belirtilmiştir.
Her iki grupta ortak olan risk faktörleri:
Obesite
Fiziksel hareket azlığı
Hipertansiyon
Diyabet
Kan yağlarındaki yükseklik
Sigara
Depresyon
Stres
Gelir düzeyi
Çevre
Kadınlara özel risk faktörleri:
Hamilelik ve ilgili durumlar
Düşük doğum ağırlığı, erken doğum
Menopoz ve hormon tedavisi
Doğum kontrol hapı
Polikistik over sendromu
Otoimmün bozukluklar
Migren
Kadınlarda Kalp Hastalığı
Kadınlarda en önde gelen ölüm sebebi kalp damar hastalıklarıdır. Önceden kalp damar hastalıkları erkek hastalığı olarak değerlendirilmiştir ve araştırmalar bu yönde yapılmış iken, son yıllarda kadınlardaki kalp damar hastalığın yaygınlığını farkedilmiştir. Kalp damar hastalığı gelişimi için genel riskler her iki cinste aynı da olsa bazı risk faktörleri sadece kadınlara özeldir (preeklampsi, gebelik şekeri, otoimmun hastalıkların daha sık oluşu gibi).
Son yıllarda alınan tedbirlerle her iki cinste de 65 yaş üzerinde kalp damar hastalığından ölümler azalmış olsa da 35-54 yaş arası kadınlarda yıllık kalp hastalığından ölüm sayıları artmaktadır. İlginç olanı aynı yaş grubunda erkeklerde kalp hastalığından ölüm sayıları azalmaktadır. Demek ki aradaki risk farklılıklarına iyice bakmak gerekiyor. Aşağıdaki tabloda sadece kadınlar için olan risk faktörleri sağ sütunda belirtilmiştir.
Her iki grupta ortak olan risk faktörleri:
Obesite
Fiziksel hareket azlığı
Hipertansiyon
Diyabet
Kan yağlarındaki yükseklik
Sigara
Depresyon
Stres
Gelir düzeyi
Çevre
Kadınlara özel risk faktörleri:
Hamilelik ve ilgili durumlar
Düşük doğum ağırlığı, erken doğum
Menopoz ve hormon tedavisi
Doğum kontrol hapı
Polikistik over sendromu
Otoimmün bozukluklar
Migren
Sadece Kadınlar İçin olan Risk Faktörleri:
Gebelikte yüksek tansiyon yapan bozukluklar:
Gebelik yüksek tansiyonu tüm gebeliklerin % 10’unda görülür ve preeklampsi doğum sonrası 3 ayda düzelir ancak kadınlarda damar fonksiyonlarını sonrası için etkiler ve ilerde kalp damar hastalığı riskini arttırır. Preeklampsi geçiren kadınların önümüzdeki 14 yılda yüksek tansiyon ve kalp hastalığı geliştirme riski artmıştır. O yüzden preeklampsi geçiren kadınların sonraki yıllarda mutlaka düzenli tansiyon ölçmeleri ve bir uzman tarafından düzenli takip olmalarında ve senede bir kan basıncı, şeker, kan yağları ve vücut kilolarının takibini yapmalarında büyük fayda vardır.
Gebelik Şekeri:
Gebelikteki şeker yükselmesi de ilerde kalp damar hastalığı riskini arttırmaktadır. Gebelik sonrası şeker genellikle normale döner ama bu kadınların şeker hastalığı yönünden artmış riski olduğu için diyetlerine daha çok dikkat etmelilerdir.
Doğum kontrol hapları:
Doğum kontrol hapları pıhtılaşmaya yatkınlık yaparlar ve 35 yaş üstü ve sigara içen kadınlara kalp krizi riskini arttırdığı için kullanımları önerilmez. Genç sağlıklı kadınlarda riski arttırması önemsiz derecede iken tansiyonu, şekeri veya kolesterolü yüksek olanların dikkatli kullanmaları önerilir.
Sadece Kadınlar İçin olan Risk Faktörleri:
Gebelikte yüksek tansiyon yapan bozukluklar:
Gebelik yüksek tansiyonu tüm gebeliklerin % 10’unda görülür ve preeklampsi doğum sonrası 3 ayda düzelir ancak kadınlarda damar fonksiyonlarını sonrası için etkiler ve ilerde kalp damar hastalığı riskini arttırır. Preeklampsi geçiren kadınların önümüzdeki 14 yılda yüksek tansiyon ve kalp hastalığı geliştirme riski artmıştır. O yüzden preeklampsi geçiren kadınların sonraki yıllarda mutlaka düzenli tansiyon ölçmeleri ve bir uzman tarafından düzenli takip olmalarında ve senede bir kan basıncı, şeker, kan yağları ve vücut kilolarının takibini yapmalarında büyük fayda vardır.
Gebelik Şekeri:
Gebelikteki şeker yükselmesi de ilerde kalp damar hastalığı riskini arttırmaktadır. Gebelik sonrası şeker genellikle normale döner ama bu kadınların şeker hastalığı yönünden artmış riski olduğu için diyetlerine daha çok dikkat etmelilerdir.
Doğum kontrol hapları:
Doğum kontrol hapları pıhtılaşmaya yatkınlık yaparlar ve 35 yaş üstü ve sigara içen kadınlara kalp krizi riskini arttırdığı için kullanımları önerilmez. Genç sağlıklı kadınlarda riski arttırması önemsiz derecede iken tansiyonu, şekeri veya kolesterolü yüksek olanların dikkatli kullanmaları önerilir.
Menopoz ve hormon tedavisi:
Menopoz öncesi kadınları östrojen hormonu nispeten kalp damar hastalıklarından korumaktadır. 55 yaşından sonra her iki cinste de kalp hastalığı riski aynı oranda artar. Amerika kardiyoloji derneği menopoz sonrası olmanın kalp hastalığı için riski arttıran bir durum olduğunu bildirmektedirler.
Kadınları daha fazla etkileyen risk faktörleri:
Otoimmun Hastalıklar:
Vücutta yaygın yangı (inflamasyon) ile birlikte giden otoimmun hastalıklar kadınlarda daha sık görülmektedir. Sistemik Lupus Eritematosis olan kadınlar ve Romatoid Artrit olan kadınlarda kalp krizi riski olmayanlara göre yüksektir.
Kalp Damar Hastalığı İçin Bilinen Risk Faktörlerinin Cinsiyetler Arasında Farkı Var mı?
Obesite ve hareketsiz yaşam genel olarak kadınlarda daha sık görülür. Hem gebelik kilo alımı için uygun bir ortam sağlar hem kadınlar evle daha çok ilgilendikleri için spor yapma eğilimleri daha azdır.Ayrıca menopoz sonrası da vücutta yağ dağılımını göbek çevresinde olma eğilimi vardır. Kadınlarda sigara kullanma (% 15.9) erkeklerden (% 20.5) daha az olsa da sigara kadınları daha kötü etkiler (Sigara içen kadınlar kalp hastalığı için % 25 daha riskli olma eğilimindedir). Diyabetik kadınların diyabetik erkeklere göre kalp damar hastalığına yakalanma ve ölme ihtimalleri daha fazladır. Kadınlarda yine diyabet ve tansiyon kontrolü erkeklere göre daha az olma eğilimindedir. 60 yaşın üstünde kadınlarda hipertansiyon erkeklere göre çok daha belirgindir. Ayrıca kadınlarda depresyon da daha sık görülür ve depresyon da ilerdeki kalp hastalığının habercisidir. Göğüs ağrısı ve çarpıntı ile başvuran bir kısım kadında bu şikayetler depresyon ve anksiyetenin bir ön habercisi olabilir; bu yüzden bu kadınlar kalp hastalığı yönünden de detaylı muayene edilmelidirler. Bir diğer konu da meme kanseri sonrası radyasyon tedavisi kalp damar hastalıklarının ihtimalini arttırır.
Peki Ne yapmalı?
-Özellikle menopoz şikayetleri başlayınca bir kardiyoloji/dahiliye uzmanına muaneye olmakta fayda var.
-40 yaşından önce en az 1 defa olsun kan kolesterollerine ve diğer testlere baktırmanızda fayda var.
-Gebelikte tansiyon yüksekliği, şeker yüksekliği gibi durumlar geçirdiyseniz ve tamamen normale geldiyseniz hiçbir şikayetiniz olmasa da en azından 35 yaşından itibaren her yıl düzenli kan testlerine ve doktor muayenesi olmanızda fayda var.
-Şeker hastalığınız varsa veya tansiyonunu yüksek ise her ikisinin de kontrolünü oldukça yakın takip etmelisiniz. Her ikisi de kısa vadede çok şikayet oluşturmaz iken uzun vadede damarları ve vücudu tahrip etmektedir.
-Sigara hemen bırakılmalı ve haftalık 150-300 dakika orta düzeyde egzersizi mutlaka hayatımıza almalısınız.
-Kanıtlanmış hiçbir damar hastalığınız yok ise belli bir yaşı geçince kalp damar hastalığından korunmak için rutin olarak düşük doz aspirin almanız önerilmemektedir. Ancak kolesterolleriniz belirli bir değerin üzerinde ise ve doktorunuz önerdiyse mutlaka kolesterol ilaçları kullanmanızı öneririm.
-Beslenme olarak muhakkak diyet önerilerine tam uymakta fayda var (diğer yazılarımda detaylı mevcuttur)
Sağlıklı günler dilerim
Peki Ne yapmalı?
-Özellikle menopoz şikayetleri başlayınca bir kardiyoloji/dahiliye uzmanına muaneye olmakta fayda var.
-Gebelikte tansiyon yüksekliği, şeker yüksekliği gibi durumlar geçirdiyseniz ve tamamen normale geldiyseniz hiçbir şikayetiniz olmasa da en azından 35 yaşından itibaren her yıl düzenli kan testlerine ve doktor muayenesi olmanızda fayda var.
-Şeker hastalığınız varsa veya tansiyonunu yüksek ise her ikisinin de kontrolünü oldukça yakın takip etmelisiniz. Her ikisi de kısa vadede çok şikayet oluşturmaz iken uzun vadede damarları ve vücudu tahrip etmektedir.
-Sigara hemen bırakılmalı ve haftalık 150-300 dakika orta düzeyde egzersizi mutlaka hayatımıza almalısınız.
-Kanıtlanmış hiçbir damar hastalığınız yok ise belli bir yaşı geçince kalp damar hastalığından korunmak için rutin olarak düşük doz aspirin almanız önerilmemektedir. Ancak kolesterolleriniz belirli bir değerin üzerinde ise ve doktorunuz önerdiyse mutlaka kolesterol ilaçları kullanmanızı öneririm.
-Beslenme olarak muhakkak diyet önerilerine tam uymakta fayda var (diğer yazılarımda detaylı mevcuttur)
Sağlıklı günler dilerim